Albanië geschiedenis

Agrinas en Albanië

Albanië 1991-’92:
Geen autobezit, nauwelijks wegen of infrastructuur, alleen grote, door de staat gecontroleerde landbouwcommunes waar bijna alles met de hand gebeurt en Chinese, verouderde fabrieken, geen computers, geen kleurenfoto’s, geen bananen of enige luxe-artikelen, overvolle gevangenissen en werkkampen, geen enkele kerk of moskee. In juni 1992 brengt een eerste team van Agrinas een bezoek aan Albanië; wij fluiten van verbazing bij wat wij zien… In de herfst van 1992 beginnen we met onze eerste activiteiten.

Albanië 1996:
Verkeersopstoppingen in de hoofdstad, op het platteland nog altijd geen auto’s, vele tienduizenden minuscule landbouwbedrijfjes van gemiddeld minder dan 1 hectare, op alle hoeken van de straten verkoopstalletjes van (vooral) bananen, overal verrijzen bars, kleurenfotostudio’s en particuliere winkeltjes, maar ook moskeeën en kerken.

Honderdduizenden Albanese mannen werken – grotendeels illegaal – in landen als Griekenland en Italië. Vanaf 1994 heeft Agrinas een kantoor in de stad Pogradec en ontwikkelt projecten op het gebied van pootaardappelteelt, irrigatie en landbouwvoorlichting.

Albanië april 1997:
Plunderende menigtes trekken overal rond nadat in maart de pyramidespelen, waar vrijwel iedereen geld in had belegd, zijn ingestort. Ammunitiedepots van het leger zijn overal in het land geplunderd en er vallen honderden slachtoffers als gevolg van roofmoorden en ongelukken. Overal heerst chaos in het land, overal trekken plunderende bendes rond en veel overheidsgebouwen, banken, maar ook particuliere huizen en hotels zijn verwoest. De meeste douanekantoren zijn verwoest en je kunt zo het land binnenlopen, maar er zijn weinig buitenlanders die dit wagen. Ook het kantoor van Agrinas is verwoest. Het grootste deel van de inventaris is verdwenen en twee projectauto’s zijn gestolen…Midden in de crisis besluit Agrinas toch een pootaardappeltransport vanuit Nederland te regelen. Zwaar gewapend met Kalasjnikovs bereikt het transport het bergdorp ….

Albanië 1999:
Enige honderdduizenden Albanese vluchtelingen uit Kosovo stromen Albanië binnen. Veel leegstaande overheidsgebouwen worden in gebruik genomen om de vluchtelingen in onder te brengen. In de stad Pogradec geeft de Agrinas staf leiding aan de opvang van 350 vluchtelingen in een inderhaast opgeknapte fabriek … Ook in het stadje Erseka, waar Agrinas vanaf 1998 een programma heeft lopen, zijn medewerkers van Agrinas betrokken bij de opvang van vluchtelingen. Enige maanden later vertrekken de vluchtelingen weer net zo snel als ze kwamen …

Albanië 2000:
Het land begint na de crises van 1997 en 1999 voorzichtig uit het dal te klimmen. Buitenlandse investeringen gaan eerst nog mondjesmaat. De twee Nederlandse echtparen hebben Albanië eind 1999 verlaten en Agrinas Albanië wordt voortijdig een zelfstandige organisatie met een lokaal bestuur. Het hoofdkantoor is gevestigd in de Pogradec. Juist in deze periode stroomt het geld binnen omdat stabilisatie van de Balkan een hoge prioriteit heeft in het Westen. Vanuit Nederland wordt dit proces zo goed en zo kwaad mogelijk begeleid.

Albanië 2004:
De hoofdstad Tirana en ook de stad Pogradec zijn nauwelijks meer te herkennen. Overal hoogbouw en tienduizenden mensen blijven binnenstromen van het verpauperde platteland. Vele dorpen in afgelegen berggebieden zijn al geheel verlaten. Even zovelen verlaten Albanië om hun geluk te beproeven in Canada, de V.S. en Europa.

Albanië na 2004: 
Ten gevolge van wanbestuur wordt Agrinas Albanië vanuit het kantoor in Nederland niet langer erkend. Vanuit het tweede kantoor te Erseka (district Kolonjë) worden activiteiten op een bescheiden schaal voortgezet. Ook in het berggebied Mokra (district Pogradec) is een autonome boeren associatie “ELIA” werkzaam. Deze associatie is ontstaan uit het werk van Agrinas en zij is verantwoordelijk voor veel van de uitvoerende activiteiten. Omdat samenwerking zonder toedoen van het kantoor in Pogradec lastig is, komt ook de samenwerking met ELIA stil te liggen.

Projecten

1. Pogradec

In 1992, een jaar na de val van het communisme, raakt Agrinas betrokken bij Albanië in het district Pogradec. De eerste activiteit, een mechanisatieproject, bestaat uit het sturen van een drietal gebruikte trekkers met toebehoren die op kredietbasis aan een drietal dorpen worden geleverd. Daarna volgt in 1994 de eerste fase van het pootaardappel vermeerderingsproject in een tweetal geïsoleerde bergdorpen. In 1995 wordt een aanvang gemaakt met een driejarenplanplan 1995-1997, waartoe een drietal Nederlandse landbouwkundigen naar Albanië verhuizen. In hetzelfde jaar wordt een wolkammachine geplaatst in één van de projectdorpen in de bergen. In 1997 breekt er een revolutie uit in Albanië, waarbij veel wat in het land was opgebouwd, weer verwoest wordt. Ook het kantoor van Agrinas wordt verwoest door brand. De medewerkers moeten uitwijken naar het buitenland en twee van onze projectauto’s worden gestolen. We hebben ze nooit terug gezien…

Als gevolg van de politieke onrust van 1997 zijn de activiteiten in 1998-’99 nogal versnipperd. In 1999 wordt het onderwijsprogramma Pogradec opgezet, wat in 2001 wordt losgekoppeld van Agrinas. In januari 2000 wordt Agrinas Albanië een zelfstandige Albanese stichting. Vanaf die tijd worden de geïntegreerde ontwikkelingsprogramma’s Pogradec 2000-2002 en 2003-2005 uitgevoerd, waarbij veel van de activiteiten in handen zijn van de hiertoe opgezette boerenorganisatie ELIA. Ook wordt in de periode 2000-2002 een groot opgezette studie uitgevoerd om de ontwikkelingsmogelijkheden van de landbouw in 4 districten van Albanië te onderzoeken (KASK-studie).

 

Tussen 2005 en 2010 vinden er geen activiteiten vanuit Nederland meer plaats in Albanië. Toch blijft de vraag vanuit Albanië of wij weer terug willen komen, maar wij zijn alleen bereid hierop in geval van een Albanees initiatief, waarbij geen sprake moet zijn van langdurige financiële afhankelijkheid van Nederland. Dit initiatief dient zich in 2011 aan wanneer een ex-medewerker van ons, Leonard Berberi, contact krijgt met een lokale handelaar die een gat in de markt ziet voor de invoer en levering van Nederlandse pootaardappelen in de noordelijke Korçavlakte. Men blijkt zelfs bereid de reis van een Agrinas medewerker te bekostigen en hieruit ontstaat een relatie met het bedrijf KWS Potato in Emmeloord en met het bedrijf Dutch Onions B.V. , eveneens in Emmeloord.

Er worden drie nieuwe aardappelrassen geïntroduceerd en uitgetest en de jaren erna neemt het areaal wat met deze rassen wordt geteeld, gestaag toe. In het voorjaar van 2014 worden de eerste 5 ton plantuitjes door de handelaar aangekocht en gedistribueerd.

Tevens wordt in samenspraak met KWS Potato besloten het pootaardappel vermeerderingsproject in de bergen van Mokra, dat in 2004 was stopgezet, weer nieuw leven in te blazen. In 2013 nemen de eerste acht boeren weer deel aan dit programma, waarbij het vermeerderde pootgoed gescheiden van het direct uit Nederland ingevoerde pootgoed in de Korçavlakte wordt uitgepoot.

Mechanisatieproject

Vanwege het gebrek aan mechanisatie in de landbouw stuurt Agrinas eind 1992 drie gebruikte trekkers plus bijbehorende werktuigen naar het district Pogradec. Met verschillende personen in drie verschillende dorpen worden contracten opgesteld, waarbij wordt uitgegaan van een terugbetalingsregeling.

Het project is in die zin succesvol dat de trekkers duidelijk in een behoefte voorzien. Echter geen van de beheerders slaagt erin om het verleende krediet geheel terug te betalen.

Pootaardappel project

In 1994 begint er een pootaardappel vermeerderingsproject in 2 bergdorpen in het district Pogradec. Pootgoed van 2 verschillende variëteiten wordt ingevoerd vanuit Nederland. Het programma wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met het lokale departement van landbouw. Later wordt Nederlands pootgoed betrokken via een Albanees agentschap. Rond dit project wordt een boerenassociatie opgericht genaamd “ELIA”, welke dient tot het uitvoeren van verschillende activiteiten. In 2001 wordt m.b.v. ICCO een aardappelopslag in het dorp Buzahisht gebouwd. Rond 2006 komt het aardappel pootgoedproject aan een einde totdat het in 2012 weer wordt opgepakt.

Wolkam project

In 1995 krijgt een boerengezin in Buzahisht (één van de bergdorpen van het district Pogradec) een wolkammachine op krediet basis, die in 2018 nog altijd in een behoefte voor boeren in de hele regio voorziet.

Irrigatie rehabilitatie

In 1995 wordt een aanvang gemaakt met het herstel van twee grote irrigatiesystemen, één in de vlakte van Buçimas vlak buiten de stad Pogradec, het andere in het berggebied Mokra.

Het eerste project houdt in de vervanging van twee pompen die het water voor het systeem van zo’n 800 ha van bronwater voorzien en het volledige herstel van het hoofdkanaal en alle secundaire leidingen die van een nieuwe betonnen wand worden voorzien inclusief de bijbehorende verdeelwerken. Als gevolg van een totaal gebrek aan discipline en medewerking van lokale boeren, is dit project na korte tijd weer in verval geraakt.

Het tweede project houdt in het herstel d.m.v. betonnen platen van zo’n 10 km kanalen in de bergen, inclusief een groot verdeelwerk, waardoor er weer irrigatiewater beschikbaar komt voor 4 dorpen. Dit water is onontbeerlijk voor het pootaardappel vermeerderingsprogramma. Omdat er geen systeem is voor heffing op irrigatiewater en niemand zich verantwoordelijk voelt, is ook dit systeem na een aantal jaren weer in verval geraakt.

In 1996 wordt een plan opgesteld voor drie projecten, één in de vlakte van Buçimas, één in de noordelijke Korçavlakte (dorpen Nizhavec en Vreshtas) en één voor de landbouwschool in Cerava voor een ondergronds buizenstelsel van waaruit zo’n 300 ha kan worden geïrrigeerd d.m.v. sprinklers. In de Korçavlakte betreft dit een geheel geïntegreerd project met erosiebestrijding en het herstel van het bestaande irrigatiekanaal. De materialen hiervoor zijn al in Griekenland besteld ter waarde van zo’n US$ 75.000, wanneer de revolutie van 1997 uitbreekt en alles wat we hebben opgebouwd binnen twee maanden wordt verwoest… Ons kantoor wordt verbrand en  ook de irrigatiekaarten die we hebben gemaakt na weken van veldwerk zijn verloren…

De Griekse leverancier stelt zich zeer positief op en de bestellingen kunnen worden afgezegd. Ons geld krijgen we terug…

Landbouwvoorlichting

Dit laatste projectonderdeel wordt uitgevoerd in samenwerking met de Nederlandse organisatie STOAS. Het programma wordt gefinancierd door ICCO in Nederland. Na 1997 wordt dit programma onderdeel voortgezet, maar in afgeslankte vorm als gevolg van een geheel nieuwe landelijke opzet van de landbouwvoorlichting.

Herbebossingsproject

Vanaf 1996 wordt nieuw bos aangeplant in de twee districten waar Agrinas werkzaam was. Dit gebeurde in samenhang met een uitgebreid programma voor de bestrijding van erosie. Ondanks een onderbreking in 1997 ten gevolge van de revolutie  wordt dit programma onderdeel later voortgezet. Er worden twee boomkwekerijen opgezet met verschillende soorten loofbomen. Vooral het herstel van verwaarloosd eikenhakhout neemt een grote vlucht en in 2004 is al minstens 400 ha weer onder bos gebracht.

Als in 2011, na een onderbreking van 6 jaar, voor ’t eerst weer een bezoek wordt gebracht aan Albanië vanuit Agrinas Nederland, valt het op hoe enorm veel bos er nu staat in de bergen, waar vóór 1996 deze zelfde gebieden grotendeels ontbost waren geweest. Een lokale medewerker verwoordt het zo: “Gods ontferming is zichtbaar in het land”.

Lanbouwschool Cerava

In 1996 wordt er een begin gemaakt met de samenwerking met een landbouwschool in het dorp Cerava, Pogradec district. Ondersteuning wordt geboden op het gebied van uitrusting van praktijklokalen en de bijliggende demonstratievelden, Dit projectonderdeel moet jammer genoeg gestopt worden, mede als gevolg van de chaos in 1997.

Project erosiebestrijding

Kort na de politieke omwenteling van 1991 is er van het bos dat eens grote delen van Albanië bedekte, niet veel meer over. Het gevolg is dat vooral in de bergen zich enorme problemen voordoen ten gevolge van erosie. In de periode 1998-2003 worden in samenhang met herbebossing en irrigatieherstel op kwetsbare hellingen dammetjes aangelegd en erosiegeulen beteugeld.

Drinkwater project

Rond 1999 wordt een aanvang gemaakt met de aanleg van drinkwatersystemen. Dit is uiterst noodzakelijk omdat veel van de bergdorpen slechts beschikken over één of twee waterafname punten, waar iedereen met zijn emmer of jerrycan naar toe moet om water te halen.

In een aantal dorpen, vooral in het Mokra berggebied krijgen honderden huisgezinnen voor het eerst de beschikking over stromend water.

Onderwijsproject

Na de Kosovo-crisis van 1999 komt er veel geld beschikbaar met het oog op politieke stabilisatie van de Balkan. In datzelfde jaar wordt in het district Pogradec een onderwijsproject opgezet, wat in 2001 leidt tot de oprichting van een geheel zelfstandige Albanese NGO, genaamd EduPro. Er worden schoolgebouwen opgeknapt en van de nodige materialen voorzien.

Amaro Tan

Vanaf 2011 heeft Agrinas verschillende keren geholpen om via EO Metterdaad fondsen te werven voor de Roma school ‘Amaro Tan’ in de stad Pogradec. De school is destijds opgezet door Jeugd met een Opdracht en wordt momenteel beheerd door de lokale NGO Nehemia Gateway. De school voorziet in basisonderwijs voor zo’n 120 kinderen, voornamelijk Roma en begeleidt ook de ouders om zodoende deze kinderen uit de armoedespiraal te trekken en kansen te bieden voor vervolgonderwijs.

Kerkelijk werk en gerelateerde hulpverlening

Van 2011 tot 2017 was er intensieve samenwerking tussen Agrinas en de lokale NGO ‘Diakonia Albania’ (DA), die in 2012 is opgericht door Christliche Hilfsverein Wismar (CHW) uit Duitsland. CHW werkt al vanaf 1994 in Mokra en er was altijd goede samenwerking tussen hen en Agrinas. DA onderhoudt een internaat voor schoolkinderen in het dorp Bishnice en verzorgt maaltijden en medische hulp aan ouderen en sociaal zwakken die verspreid in de dorpen van Mokra leven en onvoldoende voor zichzelf kunnen zorgen. Via EO Metterdaad heeft Agrinas verschillende keren financiële ondersteuning voor dit programma mogen ontvangen. In 2017 werd hieraan een programma voor computeronderwijs en Engelse en Duitse taal als ook een naaicursus voor meisjes toegevoegd.

Andere projecten

Er vinden in de periode 1995-2004 nog andere activiteiten plaats, zoals:

  • het opzetten van kwekerijen van appelbomen,
  • kleinschalige gemechaniseerde melkverwerking,
  • het organiseren van landbouwtentoonstellingen,
  • verbeteringen in de bijenteelt
  • vele andere kleinschalige initiatieven op het gebied van de landbouw.
  • Trainingen en veldbezoeken in binnen- en buitenland van Agrinas medewerkers, boeren en medewerkers van verschillende overheidsdepartementen.
  • Het opknappen van een ziekenhuis en een dorpskliniek
  • Het aanleggen van 2,1 km asfaltweg in het dorp Buzahisht

Opvang Kosovaarse vluchtelingen Pogradec

Kort na het uitbreken van de zogenaamde Kosovo-crisis in 1999, stromen grote aantallen vluchtelingen vanuit Kosovo Albanië binnen. Samen met een zevental andere organisaties die werkzaam zijn in Pogradec wordt het “Pogradec Encouragement Project” (PEP) opgezet, een platform voor hulp aan de vluchtelingen dat nauw met de overheid samenwerkt. Agrinas krijgt het directe beheer over een oude textielfabriek die inderhaast voor dit doel wordt opgeknapt en waar gedurende de drie maanden durende ballingschap zo’n 350 vluchtelingen worden verzorgd. Tevens wordt het Pogradec Centre for Education & Culture – wat in 1997 vernield was – door de overheid beschikbaar gesteld en gerenoveerd. Echter, de vluchtelingen zijn al weer vertrokken voor de renovatie klaar was. Dit gebouw heeft daarna meerdere (culturele) bestemmingen gekregen en het kantoor van Agrinas gehuisvest.

2. Kolonjë

Vanaf 1998 zijn er verschillende (deel)projecten uitgevoerd in het Kolonjë district in Zuidoost Albanië. Hoofdactiviteiten zijn geweest:

  • Pootaardappelteelt
  • Drinkwatervoorziening
  • Onderwijsproject
  • Rioleringsproject

Verdere activiteiten zijn geweest: het opzetten van kwekerijen van appelbomen, opknappen van irrigatie systemen, het organiseren van landbouwtentoonstellingen, herbebossing, verbeteringen in de bijenteelt en vele andere kleinschalige initiatieven. Trainingen en veldbezoeken in binnen- en buitenland van Agrinas medewerkers, boeren en medewerkers van verschillende overheidsdepartementen. Na 2008 Is Agrinas in Kolonjë op eigen kracht met kleine projecten doorgegaan tot op heden.

Pootaardappel project

In 1998 wordt in het district Kolonjë (Erseka) een begin gemaakt met een pootaardappel vermeerderingsproject. Wegens gebrek aan belangstelling is dit project in 2001 stop gezet.

Drinkwater project

Rond 1999 wordt er een aanvang gemaakt met de aanleg van drinkwater systemen in een aantal dorpen in het district Kolonjë, waarbij honderden huisgezinnen voor het eerst de beschikking krijgen over stromend water.

Onderwijsproject

Na de Kosovo-crisis in 1999 komt er veel geld beschikbaar via ICCO met het oog op politieke stabilisatie van de Balkan. In Kolonjë wordt een onderwijsproject opgezet en worden in de periode 1999-2003 negen schoolgebouwen opgeknapt en van de nodige materialen voorzien.

Ook worden ouderschapsraden opgezet en worden trainingen gegeven voor onderwijzend personeel van kleuter-, basis-, en middelbare scholen.

Rioleringsproject Selenicë

In 2003 wordt een project uitgevoerd voor de aanleg van een rioleringssysteem in het dorp Selenicë. Aan het eind wordt een bezinkingsinstallatie gebouwd waardoor het afgevoerde rioolwater gezuiverd wordt. Dit project was uniek voor het platteland van Albanië. Het werd gefinancierd door Jersey Overseas Aid en Tearfund England.

Herbebossing

Ook in Kolonjë worden honderden hectares nieuw bos aangeplant.

Andere projecten

Verdere activiteiten waren:

  • Het opzetten van kwekerijen van appelbomen
  • Het opknappen van irrigatie systemen
  • Het organiseren van landbouwtentoonstellingen
  • Verbeteringen in de bijenteelt en vele andere kleinschalige initiatieven.
  • Trainingen en veldbezoeken in binnen- en buitenland van Agrinas medewerkers, boeren en medewerkers van verschillende overheidsdepartementen.

Deze projecten zijn gezamenlijk gefinancierd door ICCO en Tearfund England.

Opvang Kosovaarse vluchtelingen

In de hoofdstad Erseke van het Kolonjë district biedt Agrinas in 1999 in nauwe samenwerking met twee kerken en de UNHCR hulp aan de 1500 vluchtelingen die het stadje overstromen. Ook na terugkeer zijn vele van deze vluchtelingen in Kosovo bezocht en zijn daar geholpen bij het weer oppakken van hun leven.

3. Kosovo

April 1999: “Opeens” stonden ze op de stoep; duizenden vluchtelingen uit Kosovo. Wat doe je dan als landbouw ­ontwikkelingsorganisatie? Ja, je verleent noodhulp. Samen met haar partners en andere organisaties ter plekke raakt Agrinas in Albanië betrokken bij de opvang van Kosovaarse vluchtelingen, zowel in Pogradec als Kolonjë. Na terugkeer in Kosovo wordt een programma voor de vermeerdering van pootaardappels in Kosovo uitgevoerd, ter ondersteuning van de teruggekeerde vluchtelingen.

Pootaardappel vermeerderingsproject

Na de beëindiging van de Kosovo-crisis wordt in 2000 een oppervlakte van 25 ha met aardappelen van hoge kwaliteit gepoot. Acht vrachtwagens met pootgoed worden door Agrinas vanuit Nederland gestuurd. Tevens wordt technische en organisatorische begeleiding gegeven. Dit gebeurt in samenwerking met ARK (Alliance for Rehabilitation of Kosovo). Ook de Swiss Development Corporation (SDC) levert 40 ton pootgoed Elba Elite plus twee tractors met machines. Mercy Corps International draagt een ploeg en kunstmeststrooier bij. Ook Caritas Oostenrijk en Mother Teresa doen mee door een bijdrage van kleine hoeveelheden pootgoed. Doel is ook het oprichten van een pootgoed associatie; deze is opgericht in 2000. Ook worden op 4 locaties door heel Kosovo 7 verschillende variëteiten uitgeprobeerd in 2000.

In 2001 vindt de tweede fase plaats (27 ha). Daarna wordt het programma afgerond.

Dit programma is gefinancierd door Kerken in Actie, ICCO en ACT International.